Persoonlijkheidsmodellen
Wat is een persoonlijkheidsmodel?
We zijn voortdurend bezig met het observeren en beoordelen van onze eigen en andermans persoonlijkheid. We hebben hierbij de gewoonte om elkaar in een hokje te stoppen ("hij/zij is een 'levensgenieter', 'clown', 'egoïst'", etc). Persoonlijkheidsmodellen doen eigenlijk hetzelfde, maar dan op een grondige en systematische manier. Op basis van (meestal) antwoorden op een vragenlijst wordt een deelnemer 'in een hokje gestopt'. Dit klinkt negatief, maar kan heel nuttig zijn. Je wordt erdoor geprikkeld om na te denken en een reactie te formuleren: "Hee, dat ben ik inderdaad." Of anders: "Zo ben ik niet!" Maar hoe ben je dan wel? Dit zet je aan tot nadenken.
De vraag die elk persoonlijkheidsmodel beantwoordt, is uit welke karaktereigenschappen een persoonlijkheid is opgebouwd. In ons dagelijks taalgebruik hebben we honderden woorden voor karaktereigenschappen. Maar het blijkt dat veel eigenschappen samen te vatten zijn tot één karaktertrek. Bijvoorbeeld: woorden als 'spontaan', 'praatgraag' en 'sociaal' worden in de meeste modellen samengevat onder de noemer 'extravert'.
Persoonlijkheidsmodellen | Carrièretijger. (z.d.). Carrièretijger. Geraadpleegd op 31 maart 2022, van https://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen
Waarom gebruiken we ze?
Het is goed om af en toe kritisch naar jezelf te kijken. Niet kritisch in de zin van afkeurend, maar met het doel om een goed oordeel te vellen. Hoe zit je persoonlijkheid in elkaar? Past het werk dat je doet wel bij je, of zou ander werk beter aansluiten bij je talenten? Wat zijn je sterke kanten eigenlijk en waar liggen je verbeterpunten? Persoonlijkheidsmodellen kunnen je een helpende hand bieden bij een kritische zelfreflectie en zelfonderzoek. Ze geven aan welke vragen je moet stellen om jezelf beter te leren kennen.
Persoonlijkheidsmodellen | Carrièretijger. (z.d.). Carrièretijger. Geraadpleegd op 31 maart 2022, van https://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen
Veelgebruikte persoonlijkheidsmodellen:
Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)
Aan de hand van de vragenlijst wordt bepaald wat de vier kenmerken van je persoonlijkheidstype zijn (de letters zijn de beginletters van de Engelse benamingen - de N staat voor iNtuition).
- E/I: Extraversie of introversie: Extraverte mensen vinden het leuk om in teams te werken en ontwikkelen ideeën in overleg met anderen. Mensen met een introverte persoonlijkheid houden van een rustige werkruimte en ontwikkelen ideeën als ze alleen zijn.
- S/N: Observatie (Sensing) of intuïtie (iNtuition): Een kenmerk van realisten dat van belang is voor een werksituatie is dat zij het liefst stapsgewijs werken aan taken waarvoor ze de werkwijze al kennen. Intuïtieve mensen vinden het juist uitdagend om nieuwe, complexe projecten aan te pakken en werken in vlagen van energie.
- T/F: Denken (Thinking) of voelen (Feeling): Denkers zijn vastberaden en zijn gericht op de taak in plaats van op de groep. Voelers zijn vooral gebaat bij eensgezindheid in de groep. Ze nemen besluiten op basis van persoonlijke of andermans emoties. Mensen met een F-voorkeur kunnen ook prima logisch hun besluit beredeneren, maar zullen dat pas doen nadat hun waarden en emoties gesproken hebben.
- J/P: Oordelen (Judging) of waarneming (Perceiving): Mensen die oordelaars zijn, werken het liefst volgens een planning, beslissen snel en concentreren zich op wat er gedaan moet worden. Ze willen graag elk taakje zo snel mogelijk afronden. Waarnemers houden van verandering, staan open voor nieuwe ervaringen en voelen zich beperkt door te veel structuur. Soms hebben ze moeite met afronden omdat ze steeds nieuwe en nuttige info vinden.
Elke deelnemer aan de test heeft bij elk kenmerk een voorkeur en krijgt de bijbehorende letter in zijn 'persoonlijke code'. Door de vier kenmerken te combineren, zijn er in totaal zestien persoonlijkheidstypen mogelijk.
Bijvoorbeeld: iemand met de code INTJ = is een introverte (I) intuïtieve (N) denker (T) en is een oordelaar (J).
Het model wordt gebruikt bij het bepalen van groepsdynamiek en wordt ook ingezet bij assessments voor het aannemen van werknemers. Het model kan in een coachingstraject worden ingezet om ontwikkelingsdoelen te bepalen. Omdat elk type van het model is opgebouwd uit vier karaktertrekken, kun je in een oogopslag zien welk type je tegenpool is en welke typen vlak bij je liggen. Dit kan van pas komen bij het maken van samenwerkingsverbanden in een team.
Persoonlijkheidsmodellen | Carrièretijger. (z.d.). Carrièretijger. Geraadpleegd op 31 maart 2022, van https://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen
DISC-model
Het DISC instrument is een persoonlijkheidsanalyse. DISC geeft mensen een diepgaand inzicht in hun eigen persoonlijkheidsstijl en die van anderen. De DISC beschrijvingen geven in begrijpelijke taal zicht op gedrag en communicatie.
Uit onderzoek blijkt dat gedragskenmerken kunnen worden gegroepeerd in vier persoonlijkheidsstijlen. Mensen met vergelijkbare stijlen vertonen specifieke gedragskenmerken die gebruikelijk zijn voor die stijl. De letters D, I, S en C vertegenwoordigen de vier persoonlijkheidsstijlen.
Persoonlijkheidsmodellen | Carrièretijger. (z.d.). Carrièretijger. Geraadpleegd op 31 maart 2022, van https://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen
The Big Five
De naam van dit model slaat op de vijf karaktertrekken die het onderscheidt: 'extraversie', 'inschikkelijkheid', 'zorgvuldigheid', 'emotionele stabiliteit' en 'openheid voor ideeën'. De eigenschappen 'zorgvuldigheid' en 'emotionele stabiliteit' zijn belangrijk voor hoe je functioneert in je werksituatie (ze kunnen het beste in hoge mate aanwezig zijn).
Persoonlijkheidsmodellen | Carrièretijger. (z.d.). Carrièretijger. Geraadpleegd op 31 maart 2022, van https://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen
KYSS-model
Het project 'Kickstart Your Soft Skills', kort gezegd KYSS, heeft als doel om (jong)volwassenen op de arbeidsmarkt te stimuleren om hun professionele ontwikkeling op het terrein van soft skills verder aan te pakken. Het KYSS-project reikt een online zelfbeoordelingsvragenlijst, een individueel feedbackrapport, een groepsfeedbackrapport, een handleiding voor het digitaal beheer van het KYSS-instrument en bijhorende ondersteuningsmaterialen aan.
Via de vragenlijst krijgt de student, werkzoekende of werknemer (18+) zicht op welke soft skills belangrijk zijn op de arbeidsmarkt in de 21e eeuw en kan het niveau van zijn/haar soft skills in kaart brengen. Na het invullen van de vragenlijst ontvangt deze onmiddellijk een rapport met feedback en tips op maat om zijn/haar soft skills te versterken. Het groepsfeedbackrapport geeft de begeleiders inzicht in de soft skills van hun groep studenten/werkzoekenden/werknemers. Zowel voor de deelnemer als de begeleider staan er verdere ondersteuningsmaterialen ter beschikking.
De KYSS-tool omvat 16 soft skills die op basis van vergelijkend onderzoek geselecteerd werden omwille van hun belang op de arbeidsmarkt van de 21e eeuw. Deze skills werden onderverdeeld in vier clusters, namelijk: interactief, probleemoplossend, informatieverwerkend en persoonsgebonden. Hiernaast werd per cluster de belangrijkste skill voor ondernemers bepaald, zo kan indien gewenst voornamelijk hierop gefocust worden. Deze skills bevinden zich het dichtst bij het KYSS-logo.
Over KYSS | Kickstart - Lemo. (z.d.). Kickstart. Geraadpleegd op 31 maart 2022, van https://kickstart.goleweb.be/nl/node/3619